– سوگیری خوش بینی چیست؟
– چرا مغز ما با احتمالات کوچک از کار می افتد؟
– ارزش مورد انتظار شرط های شما چقدر است؟
همه ما به دنبال ثروت هستیم و این یکی از دلایلی است که افراد بلیط های بخت آزمایی را خریداری میکنند، حتی اگر احتمال برنده شدن در جک پات به طور قابل توجهی کم باشد. اما در عوض، چه اقداماتی می توانیم انجام دهیم تا درآمد کسب کنیم؟
مغز انسان قابلیت داشتن منطق و شعور را دارد. اما گاهی اوقات به شکلهای غیرمنطقی عمل میکنیم. این پدیده را روانشناسان با نام “سوگیری شناختی” به زبان می آورند. زمانی که با سوگیریهای شناختی آشنا هستیم، می توانیم تصمیمات خود را بهبود بخشیم و از ریسک پولی کاسته یا حتی از خرج کردن غیرضروری پول خودداری کنیم.
سوگیری خوش بینی چیست؟
سوگیری خوش بینی به معنای داشتن تمایل به تفکر در این است که ما در مقایسه با دیگران، کمتر به خطر رویدادهای منفی این ماهیت قرار داریم. زمانی که ما جزء یک گروه از همتایان هستیم، سوگیری خوشبینی به سوگیری “من نه” تبدیل میشود. این باعث میشود که احتمال برخورد با یک رویداد ناراحتکننده واقعاً دور به نظر برسد.
جالب است که سوگیری خوش بینی نه تنها برای رویدادهای منفی بلکه برای رویدادهای مثبت نیز تأثیرگذار است. وقتی ما درباره رویدادهای لذت بخش صحبت میکنیم، مغز ما تمایل دارد احتمال وقوع رویدادهای با احتمال کم را بیش از حد بزرگنمایی کند. به همین دلیل است که افرادی که به بختآزمایی علاقهمند هستند هر هفته ادامه میدهند و بلیطهایشان را خریداری میکنند.
یکی از نمونه های کلاسیک سوگیری خوش بینی، افراد سیگاری هستند که باور دارند نسبت به سایر سیگاریها و تاجرانی که فکر می کنند در بازار کمتر در معرض خطر و ضرر هستند، احتمال کمتری برای ابتلا به سرطان ریه دارند.
اگر در بخت آزمایی برنده شدم…
مطالعات رفتاری نشان دادهاست که مغز انسان در برخورد با احتمالات(شانسها) بسیار کوچک خوب نیست.
به عنوان مثال، متوجه می شویم که احتمال مرگ به دلیل لیز خوردن در حین دوش گرفتن به شدت کم است، اما ما درباره میزان این احتمال کم چه میزان اطلاعاتی نداریم. آیا این احتمال کمتر یا بیشتر از احتمال مرگ به دلیل یک حمله تروریستی در هنگام سفر با هواپیما نیست؟ همچنین، در مورد احتمال مرگ به دلیل مسمومیت تصادفی الکل چه طور؟
اگر شما به مدت ۲۷۰ سال، هر هفته ۱ دلار برای خرید بلیط در قرعهکشی ۶/۴۹ بختآزمایی صرف کنید، انتظار میرود در متوسط ۱ بار برنده جایزه جکپات باشید و پول بیشتری را به دست بیاورید.
کانمن، برنده جایزه نوبل، برای نشان دادن بی منطقی تصمیم گیری درباره رویدادهای با احتمال پایین، یک آزمایش انجام داد. او به یک گروه از آمریکاییها دو گزینه ارائه داد: بیمه در برابر مرگ در یک حمله تروریستی در سفر به اروپا و بیمه گروهی که تمام انواع مرگ را در همان سفر پوشش میدهد. اگرچه “مرگ از هر نوع” شامل “مرگ در حمله تروریستی” است، اما گروه اول تمایل داشتند بیشترین هزینه را برای بیمه خود پرداخت کنند نسبت به گروه دوم.
وقتی درباره برنده شدن جایزه جکپات (لاتاری 6/49) صحبت می کنیم، احتمال بسیار کمی وجود دارد که به اندازه یک در 14 میلیون برنده شوید. جان هیگ در کتاب خود با عنوان “در اختیار گرفتن فرصتها”، فاصله شانس برنده شدن جکپات را با شانس مرگ شما مقایسه میکند.
اگر در میانسالی هستید و سلامتی خوبی دارید، احتمال مرگ شما در سال آینده ممکن است یک در هزار باشد. به عبارت دیگر، احتمال مرگ شما در یک ساعت آینده تقریباً یک در نه میلیون است… اما اگر اعداد برنده در ساعت 20:05 قرعهکشی شوند و شما یک بلیط را قبل از ساعت 19:20 خریده باشید، احتمال اینکه قبل از انجام قرعهکشی منقضی شود، بیشتر است نسبت به اینکه به سهمی از جکپات دست پیدا کنید (متاسفانه).
به طور دیگر، اگر در مدت ۲۷۰ سال، هر هفته ۱ دلار را در لاتاری ۶/۴۹ صرف خرید بلیط کنید، انتظار می رود به طور متوسط یک بار برنده جایزه جکپات شوید.
با توجه به شانسهای کمی که در این موارد وجود دارد، چرا ما به خرید بلیطهای بختآزمایی اصرار میکنیم؟ به طور خلاصه، مغز ما پیامدهای کمتر اما احتمالاً واقعیتر را مسدود میکند و در اینجا روش آن توضیح داده شده است.
فریفتهی تصادفی
با توجه به عدم توانایی کامل مغز ما در ارزیابی احتمالات کوچک، آنچه که به جای آن انجام میدهد، به تصویر کشیدن نتیجه است؛ این به عنوان سوگیری در دسترس بودن نیز شناخته میشود.
وقتی درباره بخت آزمایی صحبت میکنیم، برندگان اغلب بسیار تبلیغ میکنند. این موضوع ممکن است تأثیری طولانی مدت داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است شما تعجب کنید که “اگر آنها موفق شدند، چرا من نتوانستهام؟” که این ایده را ایجاد می کند که برندگان در اغلب موارد جذاب هستند، در حالی که در واقعیت، آنها بسیار نادر هستند.
بعد از وقوع حمله به مرکز تجارت جهانی، تصویری از حملات تروریستی که منجر به کشته شدن تعداد زیادی افراد می شود، به سادگی در ذهن تداعی میشود. این امر نباید اهمیت داشته باشد که احتمال برخورد با یک حادثه کشنده هنگام رانندگی (1 در 810,000) تقریباً 31 برابر بیشتر از احتمال مرگ در یک حمله تروریستی در هنگام سفر با هواپیما است (1 در 25 میلیون). با این حال، مردم به طرز وسواسی بیشتری درباره تروریسم نگران هستند.
بقای اصلح از لحاظ ریاضی
احساس تعجب می کنید که چرا به رغم اینکه خرید بلیطهای بختآزمایی یک استراتژی قمار با انتظار منفی است، هنوز هم بختآزماییها موفق هستند؟ علاوه بر دلیل اصلی که باعث افت امید میشود، وجود سوگیری دیگری نیز به این رفتار قوت میبخشد.
در فعالیتهای مرتبط با شانس محض، پاداشهای روانشناختی مانند “شکست قریب الوقوع” (یعنی شکستهایی که نزدیک به موفقیت هستند) به عنوان نشانه ای تلقی میشوند که به نظر می رسد شانس برنده شدن را افزایش میدهد. در واقع، اطلاعات چنین مواردی به ما درباره احتمال موفقیت در آینده هیچ گونه بینشی نمیدهد.
با توجه به تمایل ما برای در نظر گرفتن خودمان به عنوان موجودات منطقی، حتی افراد باهوش نیز تحت تأثیر سوگیریهای مختلف قرار میگیرند و به ندرت می توان به دقت تشخیص داد که کدام سوگیری در یک موقعیت خاص در حال اعمال است. علاوه براین، به منظور پیچیده تر کردن مسائل، ممکن است فردی در شرایط مختلف از تعصبهای متفاوتی در موقعیتهای مشابه استفاده کند.
اعتقاد به برنده شدن در بختآزمایی یکی از راههای سرمایهگذاری در زمان و پول شما است. راه دیگری برای رسیدن به موفقیت، توسعه یک استراتژی با ارزش مورد انتظار مثبت و اعمال مداوم آن است. بر اساس آمار، احساس خوشحالی و رضایت بیشتری را با استفاده از راه دوم تجربه می کنید.
